SYSTEM KAUCYJNY OPAKOWAŃ OD STYCZNIA 2025 R.

Od 1 stycznia 2025 roku w Polsce obowiązywać będzie system kaucyjny, którego podstawą będą przepisy Ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (dalej: Ustawa). Treść przedmiotowej regulacji ogłoszona została w ustawie z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. Jest to regulacja o charakterze proekologicznym, jej celem jest zmniejszenie negatywnego wpływu opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych na środowisko. Nowe rozwiązania mają zwiększyć poziom selektywnego zbierania, a w efekcie także recyklingu odpadów opakowaniowych. Na ten moment system kaucyjny obowiązuje lub jest w trakcie wdrażania w kilkunastu europejskich państwach.

Systemem kaucyjnym objęte zostaną:

• plastikowe butelki jednorazowe o pojemności do 3 litrów;
• szklane butelki wielorazowego użytku o pojemności do 1,5 litra;
• metalowe puszki o pojemności do 1 litra.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego oznaczać będzie nałożenie na konsumentów dodatkowej opłaty (kaucji), która będzie im zwracana w przypadku zwrotu pustego opakowania do punktu zbiórki. By zwrócić opakowanie w punkcie zbiórki konsumenci nie będą musieli okazać dowodu zakupu produktu.

Najwięcej nowych obowiązków związanych z systemem kaucyjnym spoczywać będzie na podmiotach wprowadzających produkty do obrotu. Będą one zobowiązane do powołania lub nawiązania współpracy z operatorem (podmiotem reprezentującym), odpowiedzialnym za wdrożenie i prowadzenie systemu. Operator będzie między innymi selektywnie zbierał opakowania lub odpady opakowaniowe, tworzyć systemy ich odbiorów i transportu, a także rozliczać kaucje ze sklepami. System kaucyjny będzie zdecentralizowany, co oznacza, że każdy przedsiębiorca wprowadzający produkty na rynek będzie miał możliwość powołania własnego podmiotu zajmującego się zbiórką opakowań

Podmioty wprowadzające produkty do obrotu obowiązane będą do osiągania odpowiedniego poziomu selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych. Poziom ten będzie sukcesywnie wzrastać w następujący sposób:

• 77% w 2025 roku;
• 81% w 2026 roku;
• 84% w 2027 roku;
• 87% w 2028 roku;
• 90% w 2029 roku i w następnych latach.

Jeżeli podmiot wprowadzający produkty do obrotu nie rozpocznie współpracy z operatorem lub nie osiągnie ww. poziomów selektywnego zbierania opakowań, to będzie on zobowiązany do uiszczenia opłaty produktowej. Wysokość tej opłaty w 2025 roku ma wynieść 10 groszy za kilogram niezebranych opakowań i tak samo jak poziom selektywnej zbiórki opakowań będzie rosnąć wraz z kolejnymi latami obowiązywania systemu kaucyjnego w Polsce.

Nowe regulacje wpłyną także na sklepy detaliczne. Różnica między obowiązkami przedsiębiorców prowadzącymi sklepy detaliczne będzie zależeć od ich powierzchni sprzedaży. Każdy sprzedawca produktów podlegających pod system kaucyjny będzie zobowiązany do pobierania kaucji. W przypadku jednostki handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży nie większej niż 200 m², w której użytkownikom są oferowane produkty w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym zwracanie kaucji oraz zbieranie pustych opakowań będzie jedynie fakultatywne. Inaczej sytuacja ma się w przypadku sklepów detalicznych o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m², gdyż te zobowiązane będą do zwracania opłaty kaucyjnej i zbierania opakowań.

Dyskusyjny wydaje się względnie krótki okres na przygotowanie do wdrożenia nowych regulacji (15 miesięcy od ogłoszenia zmiany przepisów). Pojawiają się także głosy postulujące zmianę nadchodzących regulacji, chociażby w zakresie wdrożenia systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta czy zmiany wysokości kaucji lub opłaty produktowej. Niemniej, na tę chwilę system kaucyjny zacznie obowiązywać już od początku 2025 roku, dlatego w przypadku potrzeby wdrożenia odpowiednich zmian w przedsiębiorstwie konieczne jest zaimplementowanie w strukturze dostosowanych narzędzi informatycznych, rozwiązań technologicznych, regulacji i procedur pozwalających zoptymalizować procesy biznesowe wywołane przedmiotową nowelizacją.