Wszechstronna ulga podatkowa na działalność badawczo-rozwojową

Czy wiesz że:

Ulga badawczo-rozwojowa jest aktualnie jedną z najatrakcyjniejszych form wsparcia dla przedsiębiorców, którzy zajmują się rozwojem lub badaniami naukowymi w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Z ulgi mogą skorzystać praktycznie wszyscy przedsiębiorcy, niezależnie od wielkości prowadzonej firmy czy branży, których działania nastawione są na rozwój.

Na czym polega?

Ulga na działalność badawczo-rozwojową (w skrócie B+R) polega na możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków związanych z prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych. Odliczeniu podlegają koszty związane z działalnością B+R wskazane przez ustawodawcę jako „koszty kwalifikowane”. Kosztami takimi są przede wszystkim:

• wynagrodzenia pracowników (związanych z działalnością badawczo-rozwojową),

• wydatki poniesione na zakup specjalistycznego sprzętu, materiałów oraz surowców,

• koszty usług doradczych, ekspertyzy, opinie oraz usług równorzędnych (świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez wyszczególnione podmioty wchodzące w skład systemu szkolnictwa wyższego i nauki),

• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej,

• koszty wartości niematerialnych i prawnych, patentów.

• odpisy amortyzacyjne od środków trwałych (z wyłączeniem samochodów os. oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością).

Wyżej wymienione koszty kwalifikowane dotyczą podmiotów nieposiadających statusu centrum badawczo-rozwojowego (status CBR). Podmioty posiadające taki status są uprzywilejowane i w ramach prowadzonej przez siebie działalności badawczo-rozwojowej mogą uznać za koszty kwalifikowane dodatkowo odpisy amortyzacyjne od budowli, budynków i lokali, które są odrębną własnością jak i koszty ekspertyz, opinii usług doradczych ponoszone na rzecz innych podmiotów.

Podkreślenia wymaga, że ulga B+R może pomniejszać jedynie dochód osiągany z przychodów innych niż z zysków kapitałowych. Kwota odliczenia z tytułu omawianej ulgi nie może w roku podatkowym przekraczać dochodu uzyskanego z tytułu działalności gospodarczej.

W zależności od statusu podatnika oraz rodzaju kosztów kwalifikowanych kwota odliczonych wydatków może wynieść od 100% do 200%. Przykładowo w ramach kosztów poniesionych na wynagrodzenia pracowników w ramach prowadzonej działalności podatkowej niezależnie od statusu każdy podatnik może odliczyć 200% kosztów kwalifikowanych.

Kto może skorzystać?

Z ulgi B+R mogą skorzystać przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym oraz podatkiem dochodowym od osób prawnych. W celu skorzystania z ulgi należy przeprowadzić analizę w ramach własnej działalności nakierowaną na zidentyfikowanie przejawów działalności, które mogą zostać uznane za działalność badawczo-rozwojową. Aby podatnik mógł zastosować ulgę przede wszystkim musi generować koszty kwalifikowane.

Zgodnie z treścią art. 4a ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych działalność badawczo rozwojową definiujemy jako: “działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowane w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.” Natomiast zdefiniowane w ustawie prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Lakoniczność oraz niedookreśloność powyższych definicji z perspektywy przedsiębiorców można uznać zarówno za wadę, jak i zaletę. Zdecydowaną wadą jest brak pewności, czy dana aktywność przedsiębiorcy rzeczywiście można zakwalifikować jako działalnością badawczo-rozwojową. Zaletą jest bardzo szeroki krąg podmiotów, które z omawianej ulgi mogą skorzystać. Adresatami ulgi na nie są wyłączenie podmioty, które prowadzą działalność w obszarach, w stosunku do których intuicyjne przypisuje się takie cechy jak nowoczesność i innowacyjność. W rzeczywistości, analiza dotychczasowej praktyki organów podatkowych wskazuje, że dopuszczają one na skorzystanie z ulgi na działalność badawczo-rozwojową m.in.: producentów urządzeń spawalniczych, producentów sprzętu AGD, producent resorów pneumatycznych, producentów z branży motoryzacyjnej, producentów jachtów żaglowych, producentów z branży spożywczej, producentów leków czy też producentów odzieży specjalnej.

Dobrym przykładem przejawów aktywności w działalności przedsiębiorcy kwalifikujących się jako działalność B+R jest m. in.:

stworzenie nowego i innowacyjnego w skali firmy systemu informatycznego,
opracowanie koncepcji technologii przetwarzania odpadów produkcyjnych,
przeprowadzenie prób pilotażowych na nowej linii w celu zweryfikowania poprawności założeń przeprowadzenie testów dostępnych na rynku surowców w skali laboratoryjnej,
przeprowadzenie testów w skali półtechnicznej,
wykonanie badań partii próbnych w celu weryfikacji osiągnięcia zakładanych parametrów przy zastosowaniu nowego surowca
wprowadzenie nowych lub ulepszonych rozwiązań, które mają na celu zmniejszenie zużycia materiałów lub też poprawę jakości produktu.
opracowania nowego wyrobu medycznego oraz rozszerzenia zakresu możliwości jego stosowania.

Warto dodać, że w ramach prowadzonych działań badawczo rozwojowych często wystarczają działania rozwojowe, które niekoniecznie muszą zakończyć się sukcesem. Wynik prac i badań nie jest decydujący. Dla przykładu koszty projektów rozpoczętych wcześniej także można odliczyć.

W przypadku wątpliwości czy wykonywana działalność gospodarcza kwalifikuję się jako działalność B+R warto skorzystać z instrumentu podatkowego jakim jest interpretacja podatkowa. W prawidłowo przedstawionym stanie faktycznym pozytywnie wydana interpretacja chroni podatnika przed potencjalnymi zagrożeniami wynikającymi z błędnego wykorzystania ulgi podczas kontroli podatkowej.

Korzystanie z ulgi B+R opłaca się

Możliwość odliczenia kosztów kwalifikowanych zmniejsza podstawę opodatkowania. W związku z powyższym znacząco zmniejsza wartość końcowego podatku do zapłacenia. Wymienione koszty kwalifikowane w ustawie co do zasady należą do sporych (wynagrodzenie wykwalifikowanych pracowników, nabycie materiałów, surowców, środków trwałych czy specjalistycznej aparatury), w związku z powyższym możliwość odliczenia ich od podstawy opodatkowania w wysokości od 100 do 200% w zależności od statusu podmiotu oraz rodzaju wydatku znacząco optymalizuję podatek rozwijającej się firmy i wspomaga ją w twórczym rozroście gospodarczym. Na pytanie czy warto zastosować ulgę badawczo-rozwojową we własnej działalności gospodarczej w przypadku, gdy spełnia się warunki działalności badawczo-rozwojowej trzeba stanowczo odpowiedzieć TAK.

W przypadku gdy przedsiębiorca poniósł za rok podatkowy stratę albo wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia – odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części – dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym przedsiębiorca skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.

Jakie obowiązki nakłada na przedsiębiorcę skorzystanie z ulgi B+R?

Korzystanie z ulgi wymaga od przedsiębiorcy prowadzenia dodatkowej ewidencji kosztów kwalifikowanych. Ewidencje taką prowadzi się na bieżąco w ramach prowadzonej przez siebie księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej – odrębnie wskazując koszty kwalifikowane. Odliczenia kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową dokonuje się w zeznaniu podatkowym PIT-36, PIT-36S lub PIT-36L, PIT-36LS oraz w załączniku do tych zeznań PIT/BR składanym za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane.

Przyszłość ulgi

Ulga badawczo-rozwojowa wprowadzona została 1 stycznia 2016 roku. W pierwszym roku obowiązywania możliwość odliczenia kosztów była bardzo mała. Limit odliczeń wynosił tylko 30% kosztów wynagrodzenia pracowników powiązanych z działalności B+R oraz 20% i 10% co do pozostałych w zależności od wielkości przedsiębiorcy. W roku 2017 zwiększono nieznacznie limity odliczeń jednak zmianie nie uległ katalog kosztów kwalifikowanych, który od początku działania ulgi był dość ubogi. W 2018 roku weszła w życie nowelizacja przepisów, która nie tylko podwyższyła limity, ale znacząco zwiększyła katalog kosztów kwalifikowanych. Wraz z Nowym Ładem w 2022 r. przyszła kolejna spora zmiana na plus. Zwiększone zostały limity odliczeń kosztów dla centrum badawczego ponadto każdy podmiot prowadzący działalność badawczo-rozwojową zyskał możliwość odliczenia kosztów kwalifikowanych związanych z odliczeniem kosztów wynagrodzeń pracowników w wysokości 200%. Jak możemy zauważyć na przełomie ostatnich 6 lat limit odliczeń kosztów kwalifikowanych znaczącą wzrósł. Na przykładzie wynagrodzeń pracowników możemy zaobserwować go ponad 6 krotnie. Warto dodatkowo zaznaczyć, że od 2022 r., ustawodawca wprowadził możliwość jednoczesnego, w odniesieniu do tych samych dochodów, stosowania ulg B+R oraz IP Box.

Na podstawie powyższego możemy rokować, że potencjalne przyszłe zmiany powiązane z ulgą B+R będą tylko zwiększać dotychczasowe limity odliczeń oraz poszerzać katalog kosztów kwalifikowanych.

_______________________________________________________________________________

Podsumowanie

Ustawodawca zdaje sobie sprawę, że im większy rozwój w polskich przedsiębiorstwach tym większy potencjalny wzrost gospodarczy kraju w związku z czym ulga na działalność badawczo-rozwojową stanowi doskonałe narzędzie do wspierania i napędzania polskiej gospodarki. Poprze odliczanie kosztów kwalifikowanych przedsiębiorca korzystający z ulgi może zmniejszyć podstawę opodatkowania czym de facto zmniejszy należny podatek dochodowy. Dodatkowo działania mające na celu poprawę i rozwój firmy wchodzące w zakres działalności badawczo rozwojowej zwiększa wartość i konkurencyjność przedsiębiorstwa. Zniżka niniejsza ma szeroki wachlarz zastosowania i nie wolno wiązać ją tylko z działalnością specjalistycznych centr badawczych czy instytutów naukowych, gdyż w przeważnej mierze działania rozwojowe spełniające ustawowe kryteria dzieją się w większości rozwijających się współczesnych firm.

dr Mateusz Gogol

DORADCA PODATKOWY