Tatuaż w świetle ochrony praw autorskich

Czy wiesz że…

możliwe jest naruszenie praw autorskich autora tatuażu poprzez umieszczenie w grze komputerowej wizerunku osoby noszącej tatuaż na ciele?

Stan faktyczny – tatuaż a prawo autorskie

Sprawa tatuażystki Catherine Alexander przeciwko min. World Wrestling Entertainment Inc. oraz Take-Two Interactive Software Inc. dotyczyła bezprawnego wykorzystania wykonanych przez nią tatuaży, poprzez ich publikację na wizerunku wrestlera Randy’ego Ortona w serii gier komputerowych WWE 2K. Catherine Alexander jest autorką większości charakterystycznych dla sportowca tatuaży, które od lat są częścią jego wizerunku medialnego. W związku z brakiem udzielenia licencji studiu na wykorzystanie tatuaży w grze, autorka wytoczyła sprawę producentowi gier komputerowych oraz firmie zajmującej się organizacją wydarzeń związanych z wrestlingiem.

Pozwani zaprzeczali zasadności twierdzeń Catherine Alexander i wskazywali na następujące argumenty, które miały rzekomo przemawiać na ich korzyść:

• domniemana licencja – spółki podnosiły, że poprzez wytatuowanie wzorów na ciele Randy’ego Ortona, udzieliła mu ona licencji do używania tatuaży jako część swojego wizerunku, na który następnie sportowiec udzielił dalszej licencji twórcom serii gier wideo,
• fair use – strona pozwana próbowała wykorzystać instytucję zbliżoną do polskiej konstrukcji dozwolonego użytku, zezwolenie na korzystanie z cudzych utworów chronionych autorskimi prawami majątkowymi bez zgody podmiotu praw autorskich.

Wyrok – czy doszło do naruszenia praw autorskich?

Po rozpoznaniu wszystkich przesłanek sąd nie zgodził się z argumentacją pozwanych i wydał wyrok korzystny dla artystki. Jednocześnie sąd wskazał, że w istocie tatuaże na ciele zawodnika, którego wizerunek został odwzorowany w grze nie wpłynęły na sukces serii gier komputerowych, więc przyznał odszkodowanie w wysokości $3,750.

Sprawa jest o tyle przełomowa że zazwyczaj sprawy o wykorzystanie tatuaży bez licencji były kończone ugodą (tak jak w sprawie filmu „Kac Vegas w Bangkoku” i wykorzystania wzoru tatuażu boksera Mike’a Tyson’a) albo na niekorzyść autora (sprawa gry „NBA 2K”, w której wykorzystane zostały tatuaże kilku koszykarzy, w tym LeBron’a James’a, nota bene również przeciwko Take Two Interactive).

Prawo polskie

Należy zwrócić uwagę, że biorąc pod uwagę polskie regulacje dotyczące praw autorskich istniałyby podstawy do przyjęcia, że w przypadku, gdyby analogiczna sprawa trafiła do polskiego sądu, to w braku odpowiedniej umowy pomiędzy tatuażystą, a podmiotem, który wykorzystuje jego prace, sąd mógłby opowiedzieć się za ochroną praw artysty. Jednocześnie nie można tego jednoznacznie z góry przesądzić, ponieważ każda sprawa wymaga indywidualnej oceny.

Tatuaż jako utwór – kiedy przysługuje ochrona prawna?

W Polsce rozstrzygnięcie będzie zależeć przede wszystkim od tego czy tatuaż będzie miał przymiot utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (PrAut). To właśnie ta cecha gwarantuje mu ochronę na gruncie przepisów prawnoautorskich. Jeżeli tatuaż stanowi wytwór danego artysty (nie jest skopiowany ze wzoru innego autora, a wykonanie tatuażu cechuje oryginalność), nie stanowi prostego i powtarzalnego wzoru, a ponadto nosi cechy przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze to może stanowić utwór, czyli przedmiot prawa autorskiego. Oznacza to, że przysługuje mu wówczas odpowiednia ochrona, a artyście-twórcy odpowiednie roszczenia w celu obrony swoich praw.